Przygotowanie tekstów do druku

Na czym polega przygotowanie tekstów i grafiki do druku? Postaramy się zwięźle wyjaśnić co to za proces i na czym polega nasza praca.

Proces przygotowania publikacji do druku można podzielić na dwie kategorie. Po pierwsze przygotowanie merytoryczno-językowe, po drugie – przygotowanie techniczne.

Przygotowanie merytoryczno-językowe treści do publikacji

Kiedy autor postawi już ostatnią kropkę i uzna, że treść jest gotowa do publikacji, tekst powinien trafić do odpowiednio wykształconego i przygotowanego do swojej pracy redaktora. Możemy wyróżnić co najmniej dwa rodzaje redakcji: redakcję merytoryczną (a w przypadku prac naukowych redakcję naukową), oraz redakcję językową.

Zadaniem redaktora merytorycznego (naukowego) jest czuwanie nad spójnością publikacji, logiką przekazu, prawidłowym uporządkowaniem treści (np. podział na rozdziały, części), poprawnym zastosowaniem terminów naukowych, istotna jest również weryfikacja cytatów, dat i wydarzeń. Redaktor pełni w tym przypadku funkcję pomocniczą w stosunku do autora, wyłapuje wątpliwie sformułowane tezy, błędy spójności i logiki przekazu, pomyłki merytoryczne. Redakcji merytorycznej (naukowej) nie wymaga w zasadzie spora część literatury popularnej, chociaż można sobie wyobrazić potrzebę pracy redaktora merytorycznego, na przykład specjalisty w dziedzinie kryminalistyki, w dobrze napisanym kryminale.

Zadaniem redaktora językowego jest dbanie o stronę stylistyczno-językową publikacji. Redakcja językowa polega zatem na dbaniu o poprawność językową treści pod względem gramatycznym, interpunkcyjnym i ortograficznym. Redaktor językowy czuwa też nad nad jasnością przekazu, jego prostotą i logiką. Odpowiada za ujednolicenie różnych zapisów w publikacji i jej spójność stylistyczno-językową. Jest ważnym wsparciem dla autora oraz redaktora merytorycznego (jeśli redakcja merytoryczna miała miejsce) w uzyskaniu jak najlepszej komunikacji między autorem a czytelnikiem.

Należy zauważyć, że częstą praktyką jest łączenie obu redakcji (merytorycznej oraz językowej) i wykonywanie ich przez jedną osobę. Jeżeli redaktor łączy w sobie wszystkie niezbędne umiejętności, czyli posiada wiedzę merytoryczną w danej dziedzinie oraz przygotowanie językowe i tzw. lekkie pióro, takie rozwiązanie może zdać egzamin. Jednak w prawidłowo prowadzonym procesie wydawniczym zadania te powinny wykonywać różne osoby.

Ostatnim, choć bardzo ważnym etapem przygotowania merytoryczno-językowego treści do publikacji, jest korekta językowa. Polega ona na bardzo dokładnym sprawdzeniu treści pod względem błędów literowych (tzw. literówek), ortograficznych, gramatycznych i interpunkcyjnych. Korektor wspomaga w tym zakresie redaktora językowego, który skupiony bardziej na stylu i spójności treści, mógł mniejszą wagę przywiązać do szczegółów. Jest więc korektor ostatnią osobą, która ma szansę wyłapać błędy językowe. Korektę językową należy przeprowadzić po zakończeniu pracy redaktorów merytorycznych i językowych.

Optymalnym rozwiązaniem jest przeczytanie tekstu przez korektora przed oddaniem go do składu, a następnie ponowne wykonanie korekty poskładowej. Korekta poskładowa musi być równie uważna, albowiem w procesie składu tekstu mogły zostać wprowadzone dodatkowe błędy, na przykład niezamierzone usunięcia lub dodania fragmentów tekstu, pojedynczych liter czy znaków. Konieczne jest więc na tym etapie porównanie gotowego składu z tzw. podstawą, czyli tekstem oddanym do składu.

Korektor, czytając tekst po składzie, zwraca także uwagę na podstawowe błędy techniczne składu.

Przygotowanie techniczne publikacji do druku

Proces technicznego przygotowania treści do publikacji składa się z kilku etapów. Prawidłowo prowadzony, rozpoczyna się od projektu typograficznego zwanego też layoutem, oraz od redakcji technicznej.

Projekt typograficzny obejmuje wszystkie elementy układu treści, takie jak: określenie formatu publikacji, wielkości marginesów, kroju i wielkości pisma poszczególnych elementów, sposobu paginacji, umieszczaniu ilustracji i wszystkich innych elementów mających wpływ na wygląd książki. Dobry projekt typograficzny zapewnia komfort czytania, łatwość „nawigacji” po publikacji i pozytywne wrażenia estetyczne czytelnika. Osoba wykonująca projekt layoutu powinna uwzględnić potrzeby czytelników, do których adresowana jest publikacja, w kwestii na przykład doboru wielkości stopnia pisma (rozmiaru fontu). Często są to potrzeby szczególne, na przykład przy tworzeniu publikacji skierowanych do osób słabowidzących lub niewidomych (w tym dostosowanie do standardu WCAG 2.1.).

Redakcja techniczna dawniej polegała na adiustacji (odpowiednim opisaniu) maszynopisu. Adiustacja zawierała szczegółowe wskazówki potrzebne na dalszym etapie produkcji wydawniczej, czyli przy składzie i łamaniu książki. Dyspozycje te określały sposób składu i łamania poszczególnych partii tekstu, na podstawie projektu typograficznego, wielkość i rozmieszczenie ilustracji itp. Obecnie rolę maszynopisu pełni jego cyfrowy odpowiednik, najczęściej w postaci pliku Word. Redaktor techniczny ma więc uproszczone zadanie, nie musi dokonywać opisowej adiustacji, gdyż z pomocą przychodzą nowoczesne narzędzia cyfrowe. Prawidłowo wykonana adiustacja techniczna w pliku Word polega na przygotowaniu odpowiednio nazwanych styli akapitowych i znakowych, zawierających podstawowe formatowanie znakowe i odpowiadające rodzajowi treści nazwy.

Ciąg dalszy w przygotowaniu